Za nami już kolejna, 74. Wszechnica Biebrzańska, podczas której mogliśmy się dowiedzieć jak różne organizmy próbują – co głosiło hasło spotkania – „Przetrwać zimę”. 11 grudnia br. w części wykładowej, ze względu na duże zainteresowanie spotkaniem, gościliśmy w murach Biblioteki Publicznej w Mońkach. Nasza podróż rozpoczęła się w zimowej scenerii Biebrzańskiego Parku Narodowego, na którą zabrał nas starszy strażnik Piotr Dombrowski. Jego wystąpienie okraszone zdjęciami łosi było ciekawą i inspirująca gawędą o zimowych ostojach tych zwierząt. Kontynuacją tych opowieści była niedzielna wycieczka.
Prof. Jarosław Buszko oraz dr Krzysztof Frąckiel zdradzili nam jak wygląda strategia życiowa motyli, dzięki której są w stanie przeżyć do wiosny. Jedno z rozwiązań każe im migrować na południe Europy, a niektóre rusałki osetnik i rusałki admirał dolatują nawet do Afryki! Inne motyle korzystają z cichych i suchych enklaw jakimi są np. strychy domów, piwnice, dziuple, czy sterty suchych liści. Motyle zimują we wszystkich czterech stadiach rozwojowych: w postaci jaja, gąsienicy, poczwarki i imago. W tym czasie wchodzą w stan tzw. diapauzy, minimalizując swoją aktywność metaboliczną. Wiele z nich przed zamarznięciem ratuje podwyższony poziom glikolu.
Kolejny prelegent prof. Karol Zub opowiedział o swoich badaniach nad łasicami w Puszczy Białowieskiej. W wyniku zmian klimatu, początek śnieżnych zim przesuwa się i coraz częściej zaczynają się one w styczniu lub są niemal bezśnieżne. Ponieważ część populacji łasic na zimę zmienia futro na białe (podgatunek wschodni), stanowi to dla nich nie lada kłopot. Widoczne jak na dłoni w bezśnieżnym krajobrazie, padają ofiarą innych drapieżników jak choćby lisów, ptaków drapieżnych, psów. Te, które pozostają cały rok brązowe (podgatunek zachodni) mają ten sam problem jeśli zimy są jak dawniej śnieżne. W konsekwencji zmienne warunki zimowe powodują, że na wiosnę mamy przewagę przeżywających jednych bądź drugich.
O ciekawych strategiach przetrwania zimy przez drobne ssaki opowiedział nam prof. Jan. R. E. Taylor. Przybliżył m.in. ciekawe zjawisko zmniejszania rozmiarów ciała (narządów wewnętrznych i puszki mózgowej) przez ryjówki, które dzięki temu fortelowi mają w tym czasie mniejsze potrzeby pokarmowe.
Kolejna prelekcja dotyczyła obrączkarskiej „Akcji Karmnik”, prowadzonej przez studentów Koła Naukowego Biologów Uniwersytetu w Białymstoku. Jego członkowie – Anna Winniewicz i Adama Suprunowicz podpowiedzieli też słuchaczom jak mądrze dokarmiać ptaki, w kontekście rodzaju i metod podawania jedzenia.
Ostatnim punktem sobotniego wydarzenia było spotkanie z Maciejem Cmochem – ornitologiem, biologiem, fotografem przyrody i autorem książki pt. „Patki za miedzą”. Opowieść prelegenta o książce okraszona była pięknymi zdjęciami Autora, na których udało mu się uchwycić ginące krajobrazy i klimat tradycyjnej wsi polskiej.
Ciekawym punktem Wszechnicy była prezentacja pięknej ceramiki artystycznej oraz obrazów, autorstwa artystki, malarki z Biebrzańskiej Pracowni Sztuki – Doroty Czerepko.
Drugi dzień Wszechnicy to tradycyjnie dzień terenowy. W czasie wycieczki ścieżką edukacyjną „Wokół Fortu IV”, pod przewodnictwem Piotra Dombrowskiego, uczestnicy mieli okazję zgłębić wiedzę na temat łosi doliny Biebrzy.
Niedzielne spotkanie zakończyło się ogniskiem na polu namiotowym „Bóbr”.
Serdecznie dziękujemy Pani Wiesławie Filipkowskiej Dyrektorce Biblioteki Publicznej w Mońkach, za użyczenie pomieszczeń i sprzętu Mediateki oraz Panu Jarosławowi Szaciłowskiemu za techniczną pomoc w organizacji Wszechnicy. Prelegentom dziękujemy za wsparcie merytoryczne naszego spotkania i przedstawienie ciekawych prelekcji. Uczestnikom dziękujemy za liczne przybycie.
Relacja z Wszechnicy („Obiektyw” TVP3 Białystok) dostępna jest pod linkiem: https://bialystok.tvp.pl/.../wszechnica-biebrzanska-po...
Zapraszamy na kolejną Wszechnicę, która odbędzie się już w styczniu 2022 r.
Osowiec-Twierdza 8, 19-110 Goniądz
tel. +48 857380620, 857383000
fax +48 857383021
e-mail: sekretariat@biebrza.org.pl