Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy.
Etap II. LIFE13 NAT/PL/000050

W czerwcu 2014 r. Biebrzański Park Narodowy przystąpił do realizacji projektu LIFE13 NAT/PL/000050 pt. „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap II”. Zgodnie z założeniami, jest on kontynuacją projektu „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I”. Celem wiodącym II etapu są zadania inwestycyjne dotyczące węzła wodnego Modzelówka i rzeki Ełk na bazie dokumentacji wykonanej w I etapie.

Projekt jest współfinansowany przez instrument finansowy LIFE Komisji Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański Park Narodowy. Będzie trwał do 31 grudnia 2018 r. Jedynym Beneficjentem projektu jest Biebrzański Park Narodowy. Całkowita wartość projektu to 6 641 806 euro.

Zadaniem głównym przedsięwzięcia jest poprawa warunków ochrony siedlisk bagiennych w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Będzie ono realizowane m. in. poprzez:

1. Zahamowanie procesu degradacji siedlisk bagiennych w rejonie systemu wodnego: Kanał Rudzki - rzeka Ełk - rzeka Jegrznia - Kanał Woźnawiejski oraz w rejonie oddziaływania Kanału Kapickiego.
2. Poprawę stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, a zwłaszcza awifauny, poprzez ekstensywne użytkowanie w celu utrzymania ich otwartego stanu oraz zwiększenie uwodnienia.
3. Pośrednio, pogodzenie wymagań ochrony przyrody z rozwojem działalności turystycznej.
4. Pośrednio, kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.

Obszar projektu jest zlokalizowany w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Dolina Biebrzy jest włączona do sieci Natura 2000. Stanowi część Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków (PLB 200006 Ostoja Biebrzańska) i Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk (PLH 200008 Dolina Biebrzy). Całkowita powierzchnia obszaru projektu to 13 452 ha. Wielkość obszaru projektu odzwierciedla potrzeby ograniczania negatywnego wpływu zmian stosunków wodnych, a tym samym pozwoli na utrzymanie procesów bagiennych na terenach naturalnych albo ich przywrócenie na siedliskach zdegradowanych.

W ciągu ostatnich 150 lat stosunki hydrograficzne uległy tu znaczącym przemianom. Sieć hydrograficzna jest w znacznym stopniu zmieniona wskutek wykopania w XIX w. kanałów i intensywnych prac melioracyjnych w XX w. Powstały dwa duże kanały: Kanał Woźnawiejski i Kanał Rudzki oraz kilka mniejszych m.in.: Łęg, Kapicki. Dla ekosystemów bagiennych, które w tym rejonie występowały albo w wyniku trwałego podtopienia wodami gruntowymi, bądź na skutek corocznych, wiosennych zalewów, przekopanie sztucznych kanałów oznaczało dramatyczną zmianę warunków zasilania. Doprowadziło to do zatrzymania procesów torfotwórczych i degradacji torfowisk w wyniku procesu murszenia oraz zmiany zbiorowisk roślinnych.

Te niekorzystne zmiany pogłębiają się, szczególnie w sąsiedztwie kanałów. W wielu pracach naukowych dotyczących tego terenu stwierdzano konieczność poprawy warunków wodnych na tym obszarze.

 Poprzez realizację projektu zostaną zrealizowane następujące działania:

1. Wykup gruntów związanych z budową i eksploatacją urządzeń technicznych oraz zabiegami ochronnymi (530 hektarów) - umożliwi długoterminowe zarządzanie obszarem zgodnie z potrzebami ochrony przyrody (odpowiedź na cele numer: 1, 2);
2. Wykonanie dokumentacji dla działań technicznych zaplanowanych na Kanale Kapickim oraz dotyczących infrastruktury turystycznej (wraz z uzgodnieniami i pozwoleniem na budowę) -dokumentacja pozwoli na wdrożenie działań bezpośrednich ograniczających negatywne oddziaływanie Kanału oraz skutków wzrostu ruchu turystycznego (odpowiedź na cele numer: 1, 3);
3. Przebudowę węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizację jazu – umożliwiających przywrócenie przepływów w „Martwym Ełku” oraz zwiększenie uwilgotnienia terenów położonych w sąsiedztwie koryta (odpowiedź na cele numer: 1, 2, 3);
4. Udrożnienie koryta rzeki Ełk - zapewniające przywrócenie przepływów w „Martwym Ełku” (odpowiedź na cele numer: 1, 2);
5. Budowę mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec - przedmiotowy most umożliwi przejazd przez rzekę maszyn rolniczych (odpowiedź na cel numer 2);
6. Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony grobli na Kanale Kapickim -zmniejszenie odpływu wód i podniesienie poziomu wód gruntowych (odpowiedź na cel numer 1);
7. Budowę małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału Kapickiego - odpowiednia lokalizacja infrastruktury ograniczy negatywne oddziaływanie ruchu turystycznego na stan siedlisk i gatunków fauny i flory (odpowiedź na cel numer 3);
8. Utrzymanie ekosystemów nieleśnych - utrzymanie właściwych warunków dla funkcjonowania gatunków roślin i ptaków preferujących ekosystemy otwarte poprzez koszenie ręczne (odpowiedź na cel numer: 2);
9. Warsztaty „Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych” oraz „Polubić bobra” –rozpowszechnianie wiedzy przyrodniczej oraz wiedzy z zakresu ochrony przyrody wśród społeczności lokalnej (odpowiedź na cel numer 4).

Strona projektu: www.renaturyzacja2.biebrza.org.pl