Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Obchody Światowego Dnia Mokradeł

2 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Mokradeł. Biebrzański Park Narodowy tradycyjnie uczestniczył w obchodach święta organizowanych przez Centrum Ochrony Mokradeł oraz Uniwersytet Warszawski – Wydział Biologii. W tym roku temat przewodni spotkania brzmiał „Mokradła a zmiany klimatu”.
Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Centrum Ochrony Mokradeł, przedstawiciele organizacji i instytucji związanych z ochroną przyrody, podkreślali ogromną rolę mokradeł, także w kontekście kształtowania zmian klimatu.
Mokradła są magazynami wody, wspomagają mikroklimat, łagodzą skutki huraganów i powodzi. Człowiek jednak od zawsze niszczył torfowiska. Traktował je jako nieużytki oraz niewyczerpalne źródło opału i nawozu, dlatego mokradła były na dużą skalę osuszane aby móc wprowadzać na nich uprawy rolne, zalesiane, a sam torf był wydobywany i wywożony.
Jak podkreślał w swojej prelekcji prof. Wiktor Kotowski, produkcja żywności jest główną przyczyną degradacji torfowisk. Rolnictwo na osuszonych torfowiskach stanowi 50% strat ekosystemów bagiennych w skali świata, zaś wydobycie torfu jest przyczyną 10% strat. W Polsce ok.85 % torfowisk zostało osuszonych do tego stopnia, że nie posiadają już typowej dla nich roślinności. Zniszczone mokradła stają się źródłem emisji gazów cieplarnianych: ok. 6 % antropogenicznych gazów cieplarnianych pochodzi z emisji zniszczonych torfowisk. Polska zajmuje 13 miejsce w emisji CO2 z odwodnionych torfowisk w skali świata.
Same zmiany klimatyczne wpływają na torfowiska. Przykładem są torfowiska wysokie, których istnienie zależy od bilansu wody pochodzącej z opadów i parowania. Jeżeli wzrasta temperatura, bilans ten staje się negatywny, w wyniku czego torfowiska mogą ulegać osuszeniu i degradacji. Nawet drobne zmiany, jak zmniejszenie się zalegającej pokrywy śnieżnej, mają również negatywny wpływ na stan mokradeł.
Prelegenci podkreślali z nadzieją, że można jednak działać aktywnie, by zmianom zapobiec lub je łagodzić. By osiągnąć drugi z celów, należałoby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych, albo podjąć działania mające na celu zwiększenie wchłaniania węgla przez ekosystemy (głównie przez glebę). Drugi scenariusz zakłada adaptację do zmian klimatu. Wiedząc, ze klimat i tak się zmieni, należałoby zmienić gospodarkę a nawet całe ekosystemy tak, aby były bardziej odporne na zmiany, które i tak nastąpią.
Doktor Łukasz Kozub podkreślał, że jednym ze sposobów radzenia sobie ze zmianami klimatu jest restytucja przyrodnicza czyli odtwarzanie wszystkich lub pewnych funkcji ekosystemu. W przypadku torfowisk może być to zdolność do retencjonowania wody, odtwarzanie bioróżnorodności biologicznej, odtwarzanie procesu torfotwórczego. Metodą restytucji torfowisk jest usuwanie warstwy zdegradowanej, a także powtórne nawodnienie.

• autor: Beata Głębocka